การพัฒนาการใช้น้ายาล้างจานจากสารเคมีเป็นสารสกัดจากธรรมชาติ (น้ายาเอนกประสงค์ลดโลกร้อน)

เรื่อง การพัฒนาการใช้น้ายาล้างจานจากสารเคมีเป็นสารสกัดจากธรรมชาติ(น้ายาเอนกประสงค์ลดโลกร้อน)
งานวิสัญญี ห้องผ่าตัด คลินิกนมแม่
การบ่งชี ความรู้ ในปีงบประมาณ 2560 การนานโยบายการปฏิรูปประเทศไทยของรัฐบาลไปสู่การปฏิบัติภายใต้ยุทธศาสตร์ความเป็นเลิศด้านการส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรค ได้มีการกาหนดให้ดาเนินงานเพื่อดูแลสิ่งแวดล้อม ภายใต้โครงการ GREEN & CLEAN Hospital ซึ่งในหน่วยงานวิสัญญี ห้องผ่าตัด คลินิกนมแม่ ได้ดาเนินงานและรับการประเมินอยู่ในระดับดี มีข้อเสนอแนะจากคณะกรรมการเรื่องขาดการใช้ผลิตภัณฑ์จากธรรมชาติ และได้รับการชี้แจงค่าใช้จ่ายในภาพรวมของศูนย์อนามัยที่ 3 จากทีมบริหารต้นทุน ถึงค่าใช้จ่ายหมวดวัสดุครัวเรือนสูงมากถึง ในหน่วยงานมีการใช้ผลิตภัณฑ์ทาความสะอาดหลากหลายชนิดโดยส่วนมากมีการผสมสารเคมีเข้าไปทาให้ทาความสะอาดได้ดี สารเคมีบางชนิดเป็นอันตรายต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อม น้ายาล้างจานเป็นอีกหนึ่งผลิตภัณฑ์ทาความสะอาดจากสารเคมี ผลจากการใช้น้ายาล้างจานล้างภาชนะใส่อาหารอาจมีสารตกค้างอยู่ที่จานหรือชามและปนเปื้อนกับอาหารที่รับประทานได้ มือของผู้ใช้เปื่อยหรือทาให้ผิวมือแห้งกร้าน ปัจจุบันหน่วยงานใช้น้ายาล้างจานเดือนละ 1 แกลลอน เฉลี่ยราคาลิตรละ 43 บาท และมีแนวโน้มราคาสูงขึ้น
งานวิสัญญี ห้องผ่าตัด คลินิกนมแม่ เห็นความสาคัญของการใช้น้ายาล้างจานที่อาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อม และต้นทุนคาใช้จ่ายของศูนย์อนามัยที่ 3 จึงร่วมกันพัฒนาการใช้น้ายาล้างจานจากสารเคมีเป็นสารสกัดจากธรรมชาติ เพื่อลดการใช้ผลิตภัณฑ์ทาความสะอาดจากสารเคมีและค่าใช้จ่ายในการซื้อน้ายาล้างจาน
การสร้างและแสวงหาความรู้
งานวิสัญญี ห้องผ่าตัด คลินิกนมแม่ ได้ร่วมกันศึกษาทบทวนความรู้เกี่ยวกับส่วนประกอบ ผลกระทบต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อมจากการใช้น้ายาล้างจานที่มีสารเคมี วิธีการทาน้ายาล้างจานจากสารสกัดธรรมชาติ ในวารสาร มฉก. วิชาการเรื่องสารกัดกร่อนในผลิตภัณฑ์ทาความสะอาดครัวเรือน งานวิจัยเรื่องความคาดหวังและการรับรู้ของผู้บริโภคต่อคุณภาพของผลิตภัณฑ์น้ายาล้างจานชีวภาพจากผลมะกรูดของผู้บริโภคในเขตจังหวัดชลบุรี (เบญจภา มีประดิษฐ์) ฐานความรู้เรื่องความปลอดภัยด้านสารเคมี (อาจารย์โชติมา วิไลวัลย์) สูตรและวิธีการทาผลิตภัณฑ์สปา "น้ายาเอนกประสงค์สูตรน้าหมักชีวภาพผลไม้รสเปรี้ยว" มรดกทางภูมิปัญญาของไทย โดยกองบรรณาธิการ www.YesSpaThailand.com โครงการเรื่องการทาน้ายาจากมะกรูดhttp://pornnipa110542.blogspot.com/?m=1 และค่าความเป็นกรดด่างที่เหมาะสมต่อผิว
ข้อมูลจากการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ประสบการณ์ของเจ้าหน้าที่ที่เคยผลิตน้ายาล้างจานและผู้มีความรู้เกี่ยวกับการทาน้ายาเอนกประสงค์จากร้านขายสมุนไพร
สรุปเนื้อหาได้ดังนี้
น้ายาล้างจานมี 3 ชนิด คือ
1. น้ายาล้างจานจากพืช เป็นน้ายาล้างจานที่ผลิตได้จากส่วนผสมของพืชเป็นหลัก เช่น น้ามะกรูด น้ามะนาว น้าสับปะรด ผลิตใช้ในครัวเรือนหรือเพื่อจาหน่ายในชุมชน
2. น้ายาล้างจานจากสารเคมี เป็นน้ายาล้างจานที่มีส่วนผสมของสารเคมีเป็นหลัก ผลิตมากในภาคอุตสาหกรรม
3. น้ายาล้างจานจากสารเคมีและพืช เป็นน้ายาล้างจานที่มีส่วนผสมของสารเคมีและสารสกัดจากพืชเป็นหลัก เป็นผลิตภัณฑ์ที่ใช้มากในปัจจุบันทั้งภาคอุตสาหกรรมและครัวเรือน
ประโยชน์
1. ใช้ล้างทาความสะอาดคราบไขมัน คราบอาหารที่เปื้อนตามมือ เท้า หรือส่วนต่างๆของร่างกาย ยกเว้นบริเวณผิวบอบบาง เช่น ใบหน้า
2. ใช้ล้างทาความสะอาดอุปกรณ์หรือชิ้นส่วนเครื่องจักรต่างๆ
3. ใช้ล้างทาความสะอาดแก้ว ภาชนะอาหาร กระจกหรือเครื่องตกแต่งต่างๆ
4. น้าที่ใช้แล้วจากการล้างจานหรือภาชนะในครัวเรือนสามารถนามารดต้นไม้หรือลานหญ้าเพื่อเพิ่มปุ๋ยฟอสฟอรัสได้
วิธีใช้ น้ายาล้างจานที่จาหน่ายในปัจจุบันมักมีความเข้มข้น ใช้เพียง 1-2 หยด ก็สามารถล้างจานหรือภาชนะได้หลายใบ ใช้ร่วมกับฟองน้าล้างจานเพื่อให้เกิดฟอง ช่วยขจัดคราบและกลิ่นคาวได้ง่าย
ข้อควรระวัง
1. ระวังไม่ให้น้ายาล้างจานกระเด็นเข้าตา เนื่องด้วยสารประกอบส่วนใหญ่มีฤทธิ์เป็นกรด จะทาให้เกิดอาการระคายเคือง แสบตา ตาแดง ตาอักเสบได้ง่าย เมื่อสัมผัสให้รีบล้างด้วยน้าสะอาดทันที
2. ห้ามรับประทานและควรเก็บให้พ้นจากมือเด็กที่อาจหยิบจับได้ง่าย
3. ผู้ที่แพ้ต่อสารเคมีได้ง่ายควรทดสอบด้วยการละลายน้า และทาบางๆบนผิวหนัง หากเกิดอาการแพ้ ควรหลีกเลี่ยงการใช้หรือให้สวมถุงมือก่อนใช้ทุกครั้ง
4. การทิ้งน้ายาล้างจานลงในแม่น้าทาให้สัตว์น้าตายได้จากการรับแสงไม่เพียงพอที่ถูกปิดด้วยฟองน้ายาล้างจาน
ส่วนประกอบของน้ายาล้างจาน
ส่วนประกอบของน้ายาล้างจานที่เป็นสารเคมีสังเคราะห์จะประกอบไปด้วยสารเคมีในกลุ่มสารลดแรงตึงผิวที่ให้ประจุเป็นหลัก มีลักษณะลื่น เมื่อละลายน้าจะมีฤทธิ์เป็นกรดทาให้เกิดฟองจานวนมาก สามารถแทรกซึมสู่พื้นผิวของภาชนะได้ดี คราบไขมันและเศษอาหารหลุดออกได้ง่าย ส่วนประกอบที่สาคัญ ได้แก่
1. Sodium Akyl Benzeene Sulphonate หรือ Linear Akyl Benzeene Sulphonate (น้ายา N70) 12.8-14.4% w/w
2. Sodium Lauryl Ether Sulphate 3.5% w/w
3. Cocamidopropyl Betaine 0.5% w/w
4. สารสกัดจากพืช เช่น น้ามะกรูด น้ามะนาว น้าสับปะรด ช่วยขัดคราบ ลดกลิ่นเหม็นคาว
5. เกลือ ช่วยลดความหนึดของน้ายาล้างจาน
สารที่ลดแรงตึงผิวที่ใช้กันมากมี 2 ชนิด คือ Linear Akyl Benzeene Sulphonate(LAS) และ Sodium Lauryl Ether Sulphate (SLES) ซึ่งจัดอยู่ในกลุ่มสารชาระล้างประจุลบ (anionic surfactant)
Linear Akyl Benzeene Sulphonate(LAS)เป็นสารที่นิยมใช้ มีการทดลองแล้วว่ามีความปลอดภัยต่อสิ่งแวดล้อม มีประสิทธิภาพในการทาความสะอาดสูง ราคาไม่แพง Sodium Lauryl Ether Sulphate
(SLES) มีพิษปานกลาง อาจทาให้เกิดการระคายเคืองตาและผิวหนัง ในกระบวนการผลิต SLES อาจปนเปื้อนด้วย1,4-dioxanek ซึ่งเป็นสารก่อมะเร็ง ในต่างประเทศมีการห้ามใช้ในผลิตภัณฑ์เกี่ยวกับอาหารและยา แต่ก็ไม่มีหลักฐานบ่งชี้ว่าสารชนิดนี้ก่อมะเร็ง
สูตรน้ายาล้างจาน มีมากมายหลายสูตร แต่ละสูตรมีสัดส่วนของส่วนผสมไม่เท่ากัน ส่วนมากเป็นสูตรการทาน้ายาล้างจานจากพืชผสมสารเคมี โดยใช้น้าหมักชีวภาพหรือสารสกัดจากผลไม้รสเปรี้ยว ผสมกับเกลือ N70 และน้าเปล่า