เรื่องเล่าเร้าพลัง การคัดกรองหญิงตั้งครรภ์กลุ่มเสี่ยงและการบริหารจัดการในแต่ละระดับสถานบริการของเขตสุขภาพที่ 3

เรื่องเล?าเร?าพลัง
การคัดกรองหญิงตั้งครรภ?กลุ?มเสี่ยงและการบริหารจัดการในแต?ละระดับสถานบริการของเขตสุขภาพที่ 3
ผู้จัดทำ จริยา บุญอนันต?และคณะ
กลุ?มพัฒนาอนามัยแม?และเด็ก ศูนย?อนามัยที่ 3
จากการวิเคราะห?สถานการณ?งานอนามัยแม?และเด็กของเขตสุขภาพที่ 3 เราจะพบว?าการตายมารดา
เกิดจากสาเหตุโดยตรง (Direct cause) คิดเป?นร?อยละ 60 และเกิดจากสาเหตุทางอ?อม (Indirect cause) คิด
เป?นร?อยละ 40 ซึ่งใกล?เคียงกับข?อมูลของประเทศเราจึงได?นําข?อมูลที่วิเคราะห?ได?นั้นมาสาเหตุเชิงลึกว?าเกิดจา
กอไรแล?วนํามาสร?างกรอบแนวคิดโดยใช? Mind map ซึ่งพบว?าป?ญหาเกิดจากขาดการคัดกรองความเสี่ยงใน
หญิงตั้งครรภ? , ขาดการใช? Classifying form 18 ข?อ อย?างครอบคลุมและมีประสิทธิภาพ และเมื่อประเมิน
ความเสี่ยงแล?วก็ยังพบว?าไม?มีระบบในการบริหารจัดการหญิงตั้งครรภ?กลุ?มเสี่ยงอย?างเหมาะสม ทําให?เกิดความ
เสี่ยงสูงในระยะคลอดต?อไป ซึ่งจะส?งผลให?เกิดมารดาตายในระยะคลอดและหลังคลอดได? ดังนั้นเราจึงเลือก
ประเด็นนี้มาทําการจัดการความรู?
ซึ่งหลังจากนั้นเราได?มีการทบทวนวรรณกรรมจากเอกสารตําราทางสูติศาสตร?และการประชุม
Teleconference ของงาน MCH Board ของกรมอนามัยพบว?ามีรูปแบบของจังหวัดอุดรธานี(Udol Model )
เป?นรูปแบบที่ดีน?าทดลองเอามาต?อยอดในการทํางานจึงได?ชักชวนผู?มีส?วนได?ส?วนเสียทางด?านสูติศาสตร?ที่เป?นผู?
ที่รับผิดชอบหลักที่เกี่ยวข?องกับงานฝากครรภ?ของเขตสุขภาพที่ 3 เช?นคณะกรรมการ MCH Board ของแต?ละ
จังหวัด สูติแพทย? นักวิชาการและเจ?าหน?าที่ในแผนกฝากครรภ?ของโรงพยาบาลศูนย?/โรงพยาบาลทั่วไปมาร?วม
พูดคุยกันในวันที่ 8 ธันวาคม 2559 จํานวน 65 คน แต?เนื่องจากระยะเวลามีจํากัดจึงต?องแบ?งสมาชิกออกเป?น
2 กลุ?ม โดยมีสูติแพทย?คอยเป?นผู?คอยช?วยเหลือ ( Facilitator ) และสมาชิกที่ร?วมพูดคุยทั้งสองกลุ?มนั้นมีแบ?ง
โดยให?มีผู?รับผิดชอบของแต?ละจังหวัดคละกันเพื่อจะได?ข?อมูลครบถ?วน ทั้งสองกลุ?ม โดยกลุ?มแรกจะพูดคุย
แลกเปลี่ยนเรียนรู?ในประเด็นตั้งแต?การแบ?งระดับความเสี่ยงของหญิงตั้งครรภ?และการบริหารจัดการในแต?ละ
ระดับสถานบริการซึ่งก็ได?ประเด็นออกมาตามข?อตกลงร?วมกันสมาชิกของสมาชิกในทีมสําหรับอีกกลุ?มจะร?วม
พูดคุยแลกเปลี่ยนเรียนรู?ในประเด็นระบบการดูแล Case very high risk , การพัฒนาระบบ Consult สูติ
แพทย?แม?ข?าย/รพศ.โดยใช? Group line ในการส?งต?อ , การวางแผนการเยี่ยมบ?านโดยทีมสหสาขาวิชาชีพ และ
Early warning signs เพื่อให?ชุมชนสามารถดูแลหญิงตั้งครรภ?ร?วมกันได?ซึ่งทั้งสองกลุ?มก็ได?ประเด็นออกมา
ครบถ?วนหลังจากนั้นให?ทั้งสองกลุ?มนําเสนอสิ่งที่ได?ให?ที่ปรึกษาคณะกรรมการ MCH Board ของเขตสุขภาพที่
3 และประธาน Service Plan รับฟ?งเพื่อช?วยวิพากษ?ในประเด็นที่ได?จากการแลกเปลี่ยนเรียนรู?เพื่อปรับแก?ไข
ให?สามารถนําไปปฏิบัติได?และนําประเด็นทั้งหมดที่ได?จากการดูโดยผู?ที่เชี่ยวชาญกว?า
3จากนั้นได?นําเสนอในวันที่ 9 ธันวาคม 2559 ซึ่งมีผู?เข?าร?วมประชุมทั้งหมด 110 คนซึ่งประกอบด?วย
คณะกรรมการ MCH Board ของแต?ละจังหวัด สูติแพทย? นักวิชาการและเจ?าหน?าที่ในแผนกฝากครรภ?ของ
โรงพยาบาลศูนย?/โรงพยาบาลทั่วไป รพช.และรพสต.โดยมีท?านสาธารณสุขนิเทศของเขตสุขภาพที่ 3 เป?น
ประธานและเป?นผู?ตอบในประเด็นในส?วนของการบริหารจัดการในภาพรวมของเขตสุขภาพที่ 3 ในครั้งนี้ผลการ
แลกเปลี่ยนเรียนรู?ได?ครบตามวัตถุประสงค?คือได?รูปแบบการคัดกรองและการบริหารจัดการหญิงตั้งครรภ?กลุ?ม
เสี่ยงในแต?ละระดับสถานบริการของเขตสุขภาพที่ 3 , ได?ระบบการส?งต?อที่แต?ละจังหวัดจะต?องนําไปปรับให?
เหมาะสมกับบริบทของแต?ละจังหวัดของตนเอง รวมถึงได? Early Warning Sign และการประชาสัมพันธ?ใน
ชุมชนเพื่อให?คนในชุมชนดูแลตัวเองได?
จากประเด็นที่ได?ทั้งหมดจึงนําเสนอต?อ MCH Board ของเขตและสื่อสารในหน?วยงาน FB ของศอ.3
ซึ่งท?านสาธารณสุขนิเทศได?เสนอว?าควรจะนําแนวทางการคัดกรองหญิงตั้งครรภ?กลุ?มเสี่ยงและการบริหาร
จัดการในแต?ละระดับสถานบริการของเขตบริการที่ 3 เป?นกรอบในการทํางานและทุกรพของเขตสุขภาพที่ 3 .
โดยนําไปปรับให?เหมาะสมกับบริบทของแต?ละจังหวัด และมีประเด็นที่ท?านชี้แนะให?ดําเนินการต?อคือต?องการ
ติดตามการนําแนวทางไปใช?ว?ามีป?ญหา/อุปสรรคหรือไม?อย?างไรเพราะมีการเก็บเป?นตัวชี้วัดด?วยซึ่งต?องคัดกรอง
หญิงตั้งครรภ? ≥ 20 เปอร?เซ็นต?และเมื่อปรับเหมาะสมดีแล?วควรนําเสนอไปใน MCH Board ของเขตสุขภาพที่
3 เพื่อประกาศเป?นนโยบายต?อไป